«Ο καλός ψυχολόγος» - Noam Shpancer

Εντελώς αυθόρμητα και χωρίς προηγουμένως να το έχω καν υπόψιν μου, αγόρασα το μυθιστόρημα του Ισραηλινού καθηγητή Ψυχολογίας, και τελικά είδα με χαρά την επιλογή μου να δικαιώνεται, καθώς αποδείχτηκε διαμαντάκι.

εκδ. Λιβάνη (2012) - σελ. 317

μτφ. Ρένα Καρακατσάνη

Ο ψυχολόγος διδάσκει σε βραδινά μαθήματα ενός κολλεγίου, όπου οι ελάχιστοι φοιτητές που έχουν πάρει το μάθημά του, περισσότερο κάνουν αγγαρεία παρά ενδιαφέρονται να μάθουν. Παράλληλα, διατηρεί το ιδιωτικό του γραφείο όπου δέχεται τους πελάτες του. Η πελάτισσα εκείνη που παρουσιάζει το περισσότερο ενδιαφέρον είναι η "πελάτισσα των τέσσερις"

Η αφήγηση είναι ουσιαστικά μια αποσπασματική καταγραφή της καθημερινότητας του ψυχολόγου· ακολουθεί σχεδόν αποκλειστικά τις συνεδρίες με την πελάτισσα των τέσσερις και τις βραδινές διαλέξεις στο κολλέγιο. Και στις δύο εκφάνσεις του, ο ψυχολόγος δείχνει απαράμιλλο επαγγελματισμό και σπινθηροβόλο πάθος για αυτό που κάνει, παίρνει εξαιρετικά σοβαρά τον ρόλο του ως ψυχοθεραπευτής των πελατών του (που του εμπιστεύονται το πρόβλημά τους και τη ζωή τους), αλλά επίσης παθιάζεται εξίσου με το να διδάσκει τους φοιτητές του το πώς θα υπηρετήσουν στο μέλλον σωστά, με επαγγελματισμό και με ταπεινότητα τον κλάδο της ψυχοθεραπείας.

Ο ψυχολόγος (ο μοναδικός χαρακτήρας του βιβλίου που δεν ονοματοδοτείται) σκιαγραφείται σαν μια μονοδιάστατη φιγούρα –μονοδιάστατη, όχι από σφάλμα ή απειρία του συγγραφέα αλλά από επιλογή(;) του ίδιου. Μοιάζει να έχει απαρνηθεί όλες του τις άλλες διαστάσεις, –του ανθρώπου, του άνδρα, του πατέρα, του εραστή, του φίλου, του αδερφού– εκτός από αυτήν του επαγγελματία, του ψυχοθεραπευτή, του δάσκαλου, του δάσκαλου των αυριανών ψυχοθεραπευτών. Ζει μια καθημερινότητα που τον έχει καταπιεί και τον στροβιλίζει αδιάκοπα στη μονότονη δίνη της, έχει εμπιστευτεί τη ζωή του στον αυτόματο πιλότο, έναν πιλότο που, θαρρείς πάντοτε καλοκουρδισμένος, του υπαγορεύει κάθε μέρα τη συνηθισμένη ρουτίνα : να σηκωθεί, να πάει στο γραφείο του, να πάει στο κολλέγιο και πάλι από την αρχή.

Παρά το γεγονός, όμως, ότι (μοιάζει σαν να) έχει βρει την βολή του σε αυτήν την αυτοματοποιημένη και χωρίς εξάρσεις καθημερινότητα, εντούτοις, λίγο βαθύτερα μέσα του, η χειμερία νάρκη των υπολοίπων διαστάσεών του τον κατατρώει, τον μαραζώνει, θέλει να τις αφήσει ελεύθερες να εκφραστούν, θέλει να πάψει να τις καταπιέζει, κι όμως διστάζει υπερβολικά να κάνει κάτι για αυτό.

 Θα χαρακτήριζα το συγκεκριμένο ως ένα "ακαδημαϊκό μυθιστόρημα". Όχι ακόμα ένα campus novel –απέχει πάρα πολύ από αυτό–, αλλά ένα βιβλίο που μοιάζει να απευθύνεται κυρίως σε φοιτητές ψυχολογίας. Μέσα από τη (χαλαρή) μυθιστορηματική πλοκή, ο συγγραφέας επιχειρεί να διδάξει πλαγίως τους εκκολαπτόμενους ψυχολόγους, με έμμεσο τρόπο, απαλλαγμένος από την απόσταση του αμφιθεάτρου και την αυστηρότητα των συγγραμμάτων, σαν ένα ευχάριστο εκπαιδευτικό παιχνίδι όπου μαθαίνεις παίζοντας.

Τόσο μέσα από τις διαλέξεις του ψυχολόγου (προφανώς alter-ego του) όσο και μέσα από τις συνεδρίες με την πελάτισσα των τέσσερις, ο Σπάνσερ επιχειρεί να τους εμφυσήσει τα μυστικά του επαγγέλματος, τη σημασία της ψυχοθεραπείας, την ευθύνη του ψυχολόγου απέναντι στον πελάτη αλλά και απέναντι στον εαυτό του, το πώς μπορεί κάθε φορά να χρησιμοποιεί, να δέχεται ή να απορρίπτει τις επιστημονικές θεωρίες,

Η τριτοπρόσωπη αφήγηση είναι σχετικά ασυνήθιστη, απουσιάζουν εντελώς τα εισαγωγικά και οι διάλογοι αναμειγνύονται συνεχώς και απροειδοποίητα με την πρόζα. Ξενίζει αρχικά, αλλά γοητεύει όταν την συνηθίσεις.

Ήρεμος λόγος, γλώσσα που δημιουργεί πανέμορφες εικόνες, πρωτότυπες και επιτυχημένες παρομοιώσεις και μεταφορές, εύστοχες ατάκες, όλα αυτά επιβεβαιώνουν την ρήση ότι ενίοτε, εκτός του συγγραφέα, και ο μεταφραστής γράφει λογοτεχνία.