Δευτέρα 29 Οκτωβρίου 2012

Περί λογοτεχνικών διαγωνισμών

Πρόσφατα ανακάλυψα τον θεσμό των διαδικτυακών διαγωνισμών γραφής και κάνοντας μια μικρή έρευνα γύρω απ'το αντικείμενο, ανακάλυψα πως διεξάγονται αρκετοί και για όλα τα γούστα : διήγημα, ποίηση, στιχουργική, άρθρο. Μου φαίνεται μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να στρώνεται κάποιος να γράφει, παρά τις καθημερινές υποχρεώσεις, καθότι μπορούν να λειτουργήσουν σαν ένα μέσο πίεσης που δεν σε αφήνει να τεμπελιάσεις ή να αφεθείς στη δικαιολογία που σου προφέρει η ρουτίνα της καθημερινότητας.


Η προθεσμία που τίθεται για την αποστολή των συμμετοχών είναι συνήθως ικανοποιητική (τουλάχιστον δύο μήνες από τη μέρα δημοσίευσης) και το θέμα ποικίλει (κάποιες φορές άπτεται της επικαιρότητας, κάποιες φορές είναι ελεύθερο, κλπ). Ανάλογα με τον διαγωνισμό, οι καλύτερες συμμετοχές εκδίδονται σε συλλογές (διηγημάτων, ποιητικές συλλογές, κτλ) ή δημοσιεύονται σε κάποια ιστοσελίδα/εφημερίδα. Επίσης, κάποιες φορές γίνεται και μια εκδήλωση για την απονομή βραβείων στους νικητές.

Εδώ να επιστήσω την προσοχή, διότι κάποιες φορές απαιτείται καταβολή ενός χρηματικού ποσού (όχι ιδιαίτερα μεγάλου) για τη συμμετοχή, για να καλυφθούν τα έξοδα έκδοσης ή της εκδήλωσης. Προσωπικά είμαι αντίθετος στην συμμετοχή επί πληρωμή, καθότι οι συμμετέχοντες χωρίς να (αποσκοπούν σε κάποιο έπαθλο, γιατί δεν υπάρχει) κοπιάζουν για να στείλουν ένα έργο, το οποίο πιθανώς και να εκδοθεί, μη αποδίδοντάς όμως κανένα ποσοστό επί των εσόδων στους δημιουργούς.
Βέβαια, τα έσοδα αυτά είναι ελάχιστα - για την ελληνική αγορά μιλάμε!- και επιπλέον όλοι σχεδόν οι συμμετέχοντες είναι ερασιτέχνες, με συνέπεια να ενδιαφέρονται για το κέρδος που θα έχουν από την αναφορά του ονόματός τους στους λογοτεχνικούς κύκλους, και όχι για τα ελάχιστα ποσοστά (και ορθώς, λέω εγώ).

Και επειδή όσοι ασχολούνται με τη γραφή ονειρεύονται μια μέρα να εκδώσουν κάτι δικό τους, οι εν λόγω διαγωνισμοί μπορούν να αποτελέσουν μια πρόβα για την επαγγελματική συγγραφή, όσον αφορά την πίεση που πιθανώς να υφίσταται ο επαγγελματίας συγγραφέας. Πίεση από τον εκδότη για προθεσμίες ή την πιεστική (έως και εκβιαστική σε μερικές περιπτώσεις) προτροπή "γράψε κάτι έτσι ή αλλιώς για να είναι πιο εμπορικό/για να ταιριάζει στο ύφος του εκδοτικού οίκου, κλπ.

Προσωπικά, αποφάσισα να προσπαθώ να λαμβάνω μέρος σε όσο περισσότερους τέτοιους διαγωνισμούς μπορώ - εάν φυσικά, μου εμπνέει κάποιο ενδιαφέρον το εκάστοτε θέμα.

Όποιος ενδιαφέρεται, μπορεί να ενημερώνεται για τους ενεργούς λογοτεχνικούς διαγωνισμούς, από τις ιστοσελίδες 24 γράμματα και αποστακτήριο.


Τετάρτη 24 Οκτωβρίου 2012

"Το Τέρας" - Π. Βαλέε και Μ. Σγιεβάλ


Με αφορμή την μεγάλη εκδοτική και εμπορική αποδοχή που γνωρίζουν τα σκανδιναβικά αστυνομικά μυθιστορήματα το τελευταίο διάστημα, σκέφτηκα να αναφερθώ σε κάτι παρεμφερές.

Το Τέρας (Den vedervärdige mannen från Säffle)

Συγγραφείς : Π. Βαλέε (Per Wahlöö) και Μ. Σγιεβάλ (Maj Sjöwall)
Εκδόσεις : Γράμματα
Γλώσσα πρωτοτύπου : Σουηδικά
Μετάφραση : Αγγελική Τατάνη
Σελίδες : 221


Καθώς ο επιθεωρητής τη αστυνομίας, Στιγκ Νύμαν, νοσηλεύεται, υποφέροντας από μια βαριά ασθένεια, ένας άγνωστος εισβάλλει στο δωμάτιο του νοσοκομείου και τον δολοφονεί με μια ξιφολόγχη. Ο αστυνόμος Μάρτιν Μπεκ θα αναλάβει να εξιχνιάσει την υπόθεση, με τη συνδρομή του βοηθού του, Έιναρ Ρεν.


Καθώς αγόραζα το βιβλίο, είχα την εντύπωση ότι επρόκειτο για ένα ακόμη αστυνομικό σκανδιναβικό μυθιστόρημα, από αυτά που έχουν κατακλύσει την αγορά. Με μεγάλη μου έκπληξη, όμως, διαπίστωσα ότι πρόκειται για ένα αστυνομικό που γράφτηκε πριν σαράντα χρόνια, γεγονός που μου αύξησε την περιέργεια να το διαβάσω.

Το "Τέρας" είναι γραμμένο από τον Π. Βαλέε, και την σύντροφό του, Μ. Σγιεβάλ (δεν ξέρω αν η ελληνοποίηση των ονομάτων είναι ακριβής-έτσι αναφέρονται στο βιβλίο) το 1970. Το λογοτεχνικό αυτό δίδυμο έγραψε συνολικά δέκα αστυνομικά μυθιστορήματα, με κεντρικό ήρωα τον αστυνόμο Μάρτιν Μπεκ και το συγκεκριμένο είναι το έβδομο κατά σειρά.

Πρόκειται για ένα στρωτό μυθιστόρημα, με την ιστορία να ρέει φυσικά, χωρίς κενά ή άλματα. Ο διάλογος χρησιμοποιείται εκεί που χρειάζεται, για να ξεκουράζει τον αναγνώστη και να προχωράει η ιστορία. Ακολουθείται η τυπική φόρμα του αστυνομικού : διαπράττεται το έγκλημα, οι αστυνομικοί ειδοποιούνται και ξεκινά το ψάξιμο στη ζωή του θύματος για εύρεση εχθρών και φίλων, με την ελπίδα να βρεθεί κάποιο κίνητρο και τελικά ο δράστης.

Οι περισσότεροι ήρωες σκιαγραφούνται ικανοποιητικά, αλλά το παράδοξο είναι ότι  δεν συμβαίνει το ίδιο και για τον κεντρικό ήρωα (ο οποίος όμως λογικά έχει ήδη σκιαγραφηθεί στα προηγούμενα βιβλία της σειράς και το κοινό "έχει ήδη γνωριστεί" μαζί του).

Αξιοσημείωτο, επίσης, είναι ότι κινείται στα επίπεδα της σύγχρονης αστυνομικής λογοτεχνίας, έχοντας δύο κοινά χαρακτηριστικά με τους "απογόνους του".
Πρώτον, αποφεύγει τις μακροσκελείς και λεπτομερείς περιγραφές, τόσο προσώπων όσο και τοπίων και δίνεται έμφαση στην πλοκή.
Δεύτερον, η διαδικασία ανεύρεσης του ενόχου περνάει διακριτικά σε δεύτερο πλάνο, καθώς το όλο βιβλίο φαίνεται να είναι μία στηλίτευση της διαφθοράς και της αυθαιρεσίας της αστυνομίας. Με άλλα λόγια, το έγκλημα χρησιμοποιείται απλώς ως μέσο για την ανάδειξη και τον σχολιασμό κοινωνικών προβλημάτων της εποχής.

Το μειονέκτημα που εντόπισα, είναι η απροειδοποίητη διαδοχική αλλαγή οπτικής γωνίας κατά τα τελευταία κεφάλαια, με σκοπό να περιγραφούν οι παράλληλες σκηνές που εκτυλίσσονται σε διαφορετικά σημεία της πόλης ταυτόχρονα. Δεδομένου ότι στο υπόλοιπο βιβλίο χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά η οπτική γωνία του πρωταγωνιστή, Μάρτιν Μπεκ, ο αναγνώστης δυσκολεύεται λίγο να αντιληφθεί την αλλαγή αυτή.
Επίσης, είναι κουραστικό και λίγο περίεργο να αναφέρεται διαρκώς ο κεντρικός ήρωας με ολόκληρο το ονοματεπώνυμό του (Μάρτιν Μπεκ), αλλά αφήνω ένα μικρό παράθυρο αυτό να οφείλεται σε αναντιστοιχία κάποιας φράσης της σουηδικής γλώσσας με την ελληνική και αυτή να ήταν η βέλτιστη λύση κατά τη μετάφραση.

Σε γενικές γραμμές είναι ένα ευχάριστο ανάγνωσμα, που διαβάζεται εύκολα και γρήγορα λόγω των 200 περίπου σελίδων του. Προσωπικά, σίγουρα θα ψάξω και τα υπόλοιπα που κυκλοφορούν από το δίδυμο αυτό.


Παρασκευή 19 Οκτωβρίου 2012

Δωρεάν ψηφιακά βιβλία (free e-books)

 Τον τελευταίο καιρό έχει αρχίσει να αναπτύσσεται σημαντικά το φαινόμενο του ψηφιακού βιβλίου. Και πιο συγκεκριμένα, της δωρεάν διανομής του ψηφιακού βιβλίου μέσω του διαδικτύου. Πολλοί, ανερχόμενοι και άγνωστοι ακόμα στο ευρύ κοινό, συγγραφείς μας επιτρέπουν να διαβάσουμε εντελώς δωρεάν τις συγγραφικές τους απόπειρές, μέσω της ιστοσελίδας/ιστολογίου τους. Μόνο με ένα download μπορούμε να έχουμε στον υπολογιστή μας άκρως ενδιαφέροντα αναγνώσματα διαφόρων ειδών.

Προσωπικά, είμαι υπερ αυτής της κίνησης, αλλά ας δούμε μερικές ερωτήσεις που θα έκανε ένας υποθετικός πολέμιός της και τι απαντήσεις θα έδινα εγώ, ώστε να σχηματίσουμε μια πρώτη άποψη.

Ερ. Καλά, αφού είναι άγνωστοι γιατί να τους διαβάσω;

Απ. Γιατί όλοι πριν γίνουν γνωστοί, άγνωστοι ήταν. Από κάπου ξεκινάνε όλοι προτού τους μάθει η βιβλιοφιλική κοινότητα. Δώσε τους μια ευκαιρία - πού ξέρεις, μπορεί και να σε πείσουν.

Ερ. Για να είναι δωρεάν, μάλλον πατάτες θα είναι...

Απ. Αυτή είναι η στιγνή μετάφραση του "ό,τι πληρώνεις παίρνεις", πράγμα που δεν ισχύει πάντα. Θα ίσχυε σε μια ιδεατή κοινωνία, αλλά στην παρούσα δεν ισχύει.
Το ότι είναι δωρεάν είναι επιλογή του συγγραφέα και προφανώς έχει να κάνει με την ευκολότερη προώθηση της γραφής του και των ιδεών του. Όπως και να'χει, εσύ δεν έχεις τίποτα να χάσεις. Διαβάζεις κάτι χωρίς χρηματικό αντίτιμο, σαν μια δοκιμή και χωρίς να είσαι αναγκασμένος να κάνεις αμφίβολης κατάληξης επιλογές στο βιβλιοπωλείο, με κίνδυνο να κλαις τα ευρώ σου.
Οι συγγραφείς, από την άλλη, πάνω σε αυτό δομούν την αυτο-προώθηση και προβολή τους. Ξέρουν ότι δύσκολα κάποιος θα αφιερώσει χρόνο για να διαβάσει έναν άγνωστο, πόσο μάλλον να αγοράσει και βιβλίο του. Έτσι προσπαθούν να προσελκύσουν αναγνώστες (εν δυνάμει αγοραστές, όταν με το καλό καταφέρουν να εκδοθούν σε χάρτινη έκδοση)
Στο κάτω-κάτω μια τακτική του marketing είναι κι αυτή : σου δίνουν το πρώτο κομμάτι δωρεάν και αν σου αρέσει θα πρέπει να πληρώσεις για τα επόμενα.

Ερ. Για να είναι ψηφιακά βιβλία και όχι χάρτινα, πάει να πει ότι δεν αξίζουν και γι'αυτό κανείς δεν τα εκδίδει.

Απ. Αυτό δεν είναι πάντα αλήθεια. Σαφώς και υπάρχουν περιπτώσεις που κάποιο βιβλίο απερρίφθη από εκδοτικούς οίκους και για να μην μείνει στο συρτάρι ο συγγραφέας αποφάσισε να το διαδώσει μέσω του διαδικτύου (βέβαια αυτό πολύ δύσκολα θα το παραδεχτεί κάποιος, καθότι αντίκειται στον ανθρώπινο εγωισμό). Όμως αυτό σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει και χαμηλότερη ποιότητα γραφής. Σήμερα, οι εκδοτικοί οίκοι εκδίδουν με πολύ περισσότερη φειδώ απ'ό,τι παλαιότερα. Άρα το γεγονός ότι ένα βιβλίο απερρίφθη δεν το κάνει αυτομάτως σκουπίδι, διότι υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους μπορεί να γνώρισε την απόρριψη (π.χ. δεν ήταν στα top5 που δέχτηκε ο οίκος τη συγκεκριμένη χρονιά, ο συγγραφέας δεν θα "πουλήσει", το είδος συγκεκριμένο είναι κορεσμένο, ή ακόμα και διαφωνία για τους όρους έκδοσης όπως ποσοστά/διανομή/προώθηση).
Υπάρχουν, βέβαια, και οι περιπτώσεις όπου συνειδητά κάποιος διανέμει σε ψηφιακή μορφή το βιβλίο του χωρίς καν να προσπαθήσει να το εκδόσει. Μπορεί να μην τον ενδιαφέρει να μπει στην ψυχοφθόρα διαδικασία μαζικής υποβολής χειρογράφων και πιθανής συλλογής απορρίψεων, μπορεί να ενδιαφέρεται μόνο για ευρεία ανάγνωση - και τι καλύτερο απ’το διαδίκτυο; Ή μπορεί ακόμα να το κάνει κι από οικολογική συνείδηση!

Η πρόσφατη έκρηξη της διανομής δωρεάν e-books μόνο καλό μπορεί να κάνει στα λογοτεχνικά πράγματα. Η δυνατότητα έκφρασης δίνεται πλέον σε πολύ περισσότερους από ό,τι παλαιότερα, χωρίς να χρειάζεται η μεσολάβηση/έγκριση εκδοτικών οίκων. Η ευκαιρία για ανάγνωση, επίσης, δίνεται σε πολύ περισσότερους, καθώς πλέον για πολλούς αποτελεί πολυτέλεια να πληρώσουν το ζητούμενο αντίτιμο για να πάρουν ένα βιβλίο.


Κλείνοντας, θα παραθέσω τους συνδέσμους για μερικά δωρεάν e-books (από το openbook.gr μπορείτε να βρείτε περισσότερα), για νας σας κεντρίσω το ενδιαφέρον και να το ψάξετε περισσότερο :

Τρίτη 16 Οκτωβρίου 2012

Περί σεμιναρίων δημιουργικής γραφής

Ένα από τα ενδιαφέροντα του ιστολογίου ετούτου είναι η δημιουργική γραφή. Και επειδή με ενδιαφέρει το θέμα και το έχω ψάξει αρκετά τελευταία, θα παραθέτω πού και πού τη γνώμη μου και τις συμβουλές μου για όσους μοιράζονται αυτό το ενδιαφέρον.

Ας μιλήσουμε, λοιπόν, για τα σεμινάρια δημιουργικής γραφής.

Τα σεμινάρια αυτά ξεπετάγονται σαν τα μανιτάρια και έχουν φτάσει τις δεκάδες (μόνο στην Αθήνα), αριθμός δυσανάλογος με τον πληθυσμό μας. Και κυρίως εντελώς δυσανάλογος με το μέγεθος του αναγνωστικού κοινού, το οποίο είναι τόσο μικρό ώστε οι συγγραφείς τείνουν να γίνουν περισσότεροι απ'τους αναγνώστες!
Δεκάδες συγγραφείς, δάσκαλοι, ποιητές, καθηγητές κ.τ.λ. διδάσκουν επ'αμοιβή -και μάλιστα αδρά- τα μυστικά της συγγραφής. Μου φαίνεται πως έχουν καταλάβει το ψώνιο του Έλληνα για το γράψιμο την έκδοση/προβολή/δημοσιότητα και προσπαθούν να το εκμεταλλευτούν!

Κάθε ένας που έχει εκδόσει έστω και ένα βιβλίο, φαίνεται ότι νομιμοποιείται να δηλώνει γνώστης της τέχνης της συγγραφής και ικανός να την μεταδώσει σε άλλους! Λες και η έκδοση κάποιου βιβλίου του σημαίνει ότι πέρασε επιτυχώς την εξέταση των υποψηφίων συγγραφέων και κρίθηκε από τον εκδοτικό χώρο ότι είναι άξιος να ανέβει από το επίπεδο του υποψήφιου συγγραφέα σε αυτό του επαγγελματία συγγραφέα με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος. Σε καμία περιπτωση, όμως, δεν ισχύει αυτό.
Επιπρόσθετα, πολλοι δηλώνουν ότι με το τέλος των σεμιναρίων δίνουν και πιστοποιητικό παρακολούθησης, το οποίο φυσικά και δεν έχει απολύτως καμία ισχύ πουθενά (είναι σαν να σου έδωσε βεβαίωση το φροντηστήριό σου ότι παρακολούθησες μαθήματα αγγλικών - αλλά αν δεν περάσεις το lower δεν λέει τίποτα αυτή η βεβαίωση), αλλά όπως και να'χει είναι ένα χαρτί που μπορείς να κορνιζάρεις . Είναι μια αποδοχή του ταλέντου σου από κάποιον επαγγελματία του χώρου, βρε αδερφέ, και αυτό από μόνο του πρέπει να σε κάνει υπερήφανο.

Στο θέμα των "διδάκτρων" τώρα. Για να ζητάς 400€ τουλάχιστον, για 10-12 συναντήσεις, μάλλον είσαι ο γκουρού της συγγραφής και θα κάνεις τους μαθητές σου νέους Nesbo! Κουλάρετε παιδιά. Εντάξει, να τα αρπάξεις εφόσον το ψώνιο το Έλληνα είναι να δει το όνομά του στο βιβλιοπωλείο, αλλά μην το παρακάνουμε κιόλας. Στο κάτω-κάτω όσοι έρχονται, το χόμπι τους κάνουν. Κανείς δε φιλοδοξεί να βγάλει λεφτά απ'το γράψιμο (βασικά όλοι φιλοδοξούν, αλλά ξέρουν ότι δεν μπορούν να βγάλουν λεφτά στην Ελλάδα) και αν έρχεται σε ένα τέτοιο σεμινάριο είναι μόνο και μόνο για γεμίσει ευχάριστα τον χρόνο του και να διοχετεύσει κάπου τη δημιουργικότητα που θεωρεί ότι έχει.

Προσωπικά, δεν θεωρώ ότι ένα τέτοιο σεμινάριο μπορεί να κάνει κάποιον συγγραφέα. Το μόνο που μπορεί να σου δώσει είναι μια ώθηση για διαρκές γράψιμο, θέτοντάς σου προθεσμίες για να παραδώσεις κάτι, έτσι ώστε να αναγκάζεσαι να γράφεις συνεχώς (και εκ των πραγμάτων να βελτιώνεσαι). Όποιος έχει το σούπερ-ταλέντο στο γράψιμο, θα γράφει αριστουργήματα και όποιος είναι μέτριος θα γράφει μετριότητες, ανεξάρτητα από το πόσα σεμινάρια θα παρακολουθήσει. Επίσης, ένα άλλο (παράπλευρο) κέρδος που μπορεί να έχει κάποιος, είναι η γνωριμία με ανθρώπους του χώρου, καθώς οι καθηγητές έχουν συνήθως επαφές με εκδότες, μεταφραστές, δημοσιογράφους κ.τ.λ.

Γι'αυτό, λοιπόν, όσοι θέλετε να βελτιωθείτε, μπορείτε και πρέπει να γράφετε αδιάκοπα. Να γράφετε, να γράφετε, να γράφετε. Έστω και μια σελίδα τη μέρα. Ξέρετε πόσο καλό θα σας κάνει; Να πιεστείτε για να γράψετε ακόμα κι αν δεν έχετε όρεξη. Με τον καιρό το χέρι "λύνεται" και εξοικειώνεται απίστευτα με τη γραφή.

Και ένας τρόπος να εξασκείστε καθημερινά είναι οι λογοτεχνικοί διαγωνισμοί, η συμμετοχή στους οποίους σας βοηθά να θέτετε εσείς τις προθεσμίες στον εαυτό σας (στην περίπτωση που δε φημίζεστε για την αυτοπειθαρχία σας), αλλά για αυτό θα μιλήσουμε σε μία απ'τις επόμενες αναρτήσεις.