«Η πτώση» - Albert Camus

Το βιβλίο αποτελείται εξολοκλήρου από τον χειμαρρώδη μονόλογο του Ζαν-Μπατίστ Κλαμάνς, ενός πρώην δικηγόρου Παρισίων, ο οποίος έχει πλέον εγκατασταθεί στο Άμστερνταμ. Για πέντε διαδοχικά βράδια παραληρεί για την ζωή του, έχοντας για ακροατή του έναν τυχαίο θαμώνα του μπαρ στο οποίο και ο ίδιος συχνάζει.

 

 εκδ. Καστανιώτη & FAQ - σελ. 89

μτφ. Νίκη Καρακίτσου-Ντουζέ &

& Μαρία Κασαμπαλόγλου-Ρομπλέν

Καταρχήν, πρόκειται για ένα καθαρά φιλοσοφικό δοκίμιο που απλώς έχει ντυθεί με έναν ανεπαίσθητο μανδύα μυθοπλασίας. Μέσα από αυτό, επιχειρείται μια περιγραφή και επεξήγηση διάφορων ανθρώπινων συμπεριφορών και συναισθημάτων, όπως η φιλία, η υποκρισία, η αγάπη, ο εγωισμός, η αυτοκτονία, η ζήλεια· όλα, όμως, κάτω από ένα αρνητικά προδιατεθειμένο πρίσμα, βάζοντας τον άνθρωπο στο σκαμνί του κατηγορουμένου θεωρώντας τον εκ προοιμίου ένοχο, πιάνοντας ένα-ένα τα ελαττώματά του και ξεσκίζοντας, με αφορμή αυτά, ολόκληρη την ανθρώπινη φύση.

Παρά την μικρή έκταση, το κείμενο είναι εξαιρετικά πυκνό και βρίθει νοημάτων, με συνέπεια να απαιτεί περισσότερο αναγνωστικό χρόνο από όσο θεωρητικά θα αντιστοιχούσε στον αριθμό των σελίδων του. Όμως, δεν χρειάζεται καμία βιασύνη· μπορεί -και πρέπει- να το διαβάσει κανείς με το πάσο του, καθώς θέλουν τον χρόνο τους για να χωνευτούν τα αποστάγματα φιλοσοφίας που μας χαρίζει ο Γάλλος συγγραφέας.

Βέβαια, εννοείται πως, οι ιδέες που παραθέτει εδώ ο Camus δεν είναι σε καμία περίπτωση θέσφατα, αλλά, αντιθέτως, αποτελούν μια πρώτης τάξεως τροφή για σκέψη πάνω στους ανθρώπους γενικότερα αλλά και στον εαυτό μας ειδικότερα, και έχω την αίσθηση ότι πρόκειται για ένα βιβλίο που στοιχειώνει το μυαλό αρκετό καιρό μετά την ανάγνωση.

Υπάρχουν πολλά αποσπάσματα που θα ήθελα να μοιραστώ, αλλά για να μην καταλήξω να αντιγράψω ολόκληρο το βιβλίο, θα αρκεστώ στα παρακάτω :

I.

Γνωρίζω πολύ καλά ότι είναι αδύνατο να ζούμε δίχως να εξουσιάζουμε ή δίχως να μας υπηρετούν. Κάθε άνθρωπος χρειάζεται σκλάβους και καθαρό αέρα. Το να εξουσιάζεις σου επιτρέπει ν’αναπνέεις, δεν συμφωνείτε; Ακόμα κι οι απόκληροι της κοινωνίας καταφέρνουν ν’ανασαίνουν. Κι ο πιο παρακατιανός στην κοινωνική κλίμακα έχει κάποιον υπό, το ταίρι του ή το παιδί του. Αν είναι εργένης, έχει το σκύλο του. Η ουσία, σε τελευταία ανάλυση, είναι να μπορείς να θυμώνεις, χωρίς ο άλλος να έχει το δικαίωμα να σου αντιμιλήσει.

II.

Όσο περισσότερο κατηγορώ τον εαυτό μου, τόσο περισσότερο έχω το δικαίωμα να σας κρίνω. Ακόμα καλύτερα δε, σας σπρώχνω να κάνετε την αυτοκριτική σας, πράγμα που μ’ανακουφίζει πολύ.

III.

Οι άνθρωποι πείθονται για τους λόγους που θέλετε ν’αυτοκτονήσετε, για την ειλικρίνειά σας και για τη σοβαρότητα των προβλημάτων σας, μόνο με το θάνατό σας. Όσο είστε ζωντανός, η περίπτωσή σας είναι ύποπτη, δικαιούστε μόνο τη δυσπιστία τους. Έτσι λοιπόν, αν είχατε την παραμικρή βεβαιότητα πως θα μπορούσατε ν’απολαύσετε το θέαμα, θ’άξιζε τον κόπο να τους αποδείξετε αυτό που δεν θέλουν να πιστέψουν και να τους καταπλήξετε. Εσείς όμως αυτοκτονείτε, και ποιο το νόημα αν σας πιστεύουν ή όχι; Δεν είστε παρών για να δρέψετε την κατάπληξη και τη συντριβή τους, παροδική άλλωστε, για να παρευρεθείτε επιτέλους –σύμφωνα με τ’όνειρο κάθε ανθρώπου– στη δική σας κηδεία. Για να σταματήσετε να είστε ύποπτος, πρέπει να σταματήσετε, πολύ απλά, να υπάρχετε.

¶

Η προσωπική μου σειρά προτίμησης είναι : Πανούκλα – Πτώση – Ξένος