Σκοτεινές αποχρώσεις της λογοτεχνίας

Προσφάτως παρευρέθηκα στην παρουσίαση δύο βιβλίων μιας συγγραφέως. Είχα διαβάσει το ένα από τα δύο και σκέφτηκα να πάω να ακούσω δυο κουβέντες.

Ώρα εβδόμη απογευματινή, λοιπόν, και να'μαστε στο βιβλιοπωλείο στο κέντρο του Χαλανδρίου. Ως επί το πλείστον, γνωστοί, φίλοι και συνεργάτες της αποτελούσαν το κοινό, που στοιβάχτηκε σε λίγες καρέκλες και έναν πάγκο. Όσοι ήρθαν λίγο καθυστερημένα αναγκάστηκαν να εξασκηθούν στην ορθοστασία. Διαφημιστικά ντοσιέ με τους καταλόγους των εκδόσεων, μαζί με εκπτωτικό κουπόνι για μία κάβα οίνου και ένα μπλε (ανατομικό) στυλό προσφέρθηκαν σε όλους.

Το πάνελ των ομιλητών, εκτός της συγγραφέως, αποτελούσε ένας blogger και ένα φίλος της, ενώ αποσπάσματα του ενός βιβλίου της αναγνώστηκαν από μια γνωστή ηθοποιό. Η ίδια η συγγραφέας, παραδόξως (σε σχέση με όσα μετέπειτα έμελε να ακουστούν), απεδείχθη υπερβολικά ντροπαλή και μαζεμένη - στα όρια του σνομπ - και κάθε φορά που της έδιναν το μικρόφωνο, εκείνη πάσχιζε να το φορτώσει σε κάποιον άλλον, με αποτέλεσμα τελικά να έχει μιλήσει ελάχιστα.

Ξεκινά, λοιπόν, η εκδήλωση με το πρώτο απόσπασμα από την ηθοποιό και η ομήγυρη παθαίνει ένα σοκ : μέσα στις κάμποσες σελίδες που διαβάστηκαν, έπεφταν βροχή λέξεις και φράσεις που παραπέμπουν σε σκληρό πορνογράφημα! Όχι συγκεκαλυμμένα, όχι εδώ κι εκεί, όχι κάθε δυο-τρεις σελίδες, χάριν της αμεσότητας και της αληθοφάνειας. Σε κάθε σελίδα. Σε κάθε παράγραφο, σε κάθε πρόταση. Αν τύχαινε, δε, να υπάρχει τηλεοπτική μετάδοση, δεν θα ακουγόταν παρά ένα μακρόσυρτο μπιιιιιιπ! Η ηρωίδα του βιβλίου ένιωθε την ανάγκη να μοιραστεί μαζί μας με κάθε λεπτομέρεια πώς βίωνε και πώς φανταζόταν την ιδανική σεξουαλική εμπειρία και τον ιδανικό σεξουαλικό σύντροφο και εμείς είχαμε την υποχρέωση να την ακούσουμε!

 

Αφού ολοκληρώθηκε η ανάγνωση αυτού του καθαρού και ατόφιου πορνογραφήματος, η (ντροπαλή, κατά τα άλλα) συγγραφέας δήλωσε έκπληκτη που, εν αγνοία της, είχαν επιλέξει οι υπόλοιποι του πάνελ να διαβαστεί το συγκεκριμένο απόσπασμα. Προσπαθώντας, δε, να μετριάσει τις εντυπώσεις, μας καθησύχασε λέγοντας πως το υπόλοιπο βιβλίο δεν ακολουθούσε αυτό το ύφος και τα όσα είχαμε ακούσει αποτελούσαν εξαίρεση. Αργότερα, στο δεύτερο απόσπασμα που διαβάστηκε, όντως, το ύφος ήταν ηπιότερο : σοφτ πορνογράφημα, αυτή τη φορά.

Μετά από όλα αυτά, πιάνω τον εαυτό μου να αναρωτιέται : τελικά, τι συνιστά λογοτεχνία; Η φαντασία/έμπνευση/φαντασιώσεις/ανεκπλήρωτες επιθυμίες του καθενός μπορούν να αποτυπώνονται στο χαρτί και αυτομάτως να αποκτούν μια (κάποιας μορφής λογοτεχνική) αξία; Το γεγονός ότι βρέθηκε, δηλαδή, κάποιος να εκδώσει αυτές τις μύχιες σκέψεις, τις μετατρέπει σε λογοτεχνία και σε κάτι που αποτελεί προσφορά προς την τέχνη ή την ανθρωπότητα;

Δεν νομίζω πως, αν βρισκόμασταν σε μια οποιαδήποτε παρέα και συζητούσαμε, η ηθοποιός θα μας αράδιαζε ανερυθρίαστα ένα μάτσο εκφράσεις του πεζοδρομίου. Τώρα, όμως, το έκανε χωρίς ίχνος ντροπής και (θεωρούσε ότι) νομιμοποιούνταν απλώς και μόνο επειδή έτυχε μια κυρία να γεμίσει ένα βιβλίο από τέτοιου είδους φρασεολογία. Γιατί; Μήπως διάβαζε κάποιο ιερό τέρας της λογοτεχνίας, του οποίου τα γραφέντα αποτελούν θέσφατα;

Δεν έχω διαβάσει κανένα βιβλίο των θιασωτών της "γυναικείας λογοτεχνίας", αλλά διαβάζω και ακούω συνεχώς τα όσα κατά καιρούς τις καταλογίζουν. Μετά από όλα αυτά, όμως, αισθάνομαι μια περίεργη επιθυμία να τις υπερασπιστώ και διερωτώμαι αν δικαίως έχουν ακούσει τα όσα έχουν ακούσει και αν δικαίως έχουν εισπράξει τη χλεύη που έχουν εισπράξει (όχι από όλους, βέβαια) για τα βιβλία τους. Να σημειώσω, δε, ότι τα όσα περιέγραψα παραπάνω αναφέρονται σε μια "υπεράνω πάσης υποψίας" συγγραφέα που δεν της έχει δοθεί η ταμπέλα της "γυναικείας λογοτεχνίας", και η οποία κερδίζει τα προς το ζην από τον γραπτό της λόγο. Όμως, από ό,τι φαίνεται, άλλος έχει το όνομα κι άλλος έχει τη χάρη...

Δεν είμαι υπέρ του συντηρητισμού και της λογοκρισίας στην τέχνη, ούτε της ηθικοπλαστικής λογοτεχνίας, αλλά νομίζω πως θα πρέπει να υπάρχουν και κάποια όρια (για τα οποία, φυσικά, έχει κάποια ευθύνη και το αναγνωστικό κοινό).

Το όνομα της συγγραφέως δεν έχει σημασία, για αυτό και δεν το αναφέρω.