«Ποιος σκότωσε την κυρία Σκρουφ;» - Mika Waltari

Το μυθιστόρημα αυτό γράφτηκε από τον Waltari το 1939, στο πλαίσιο ενός διαγωνισμού αστυνομικού μυθιστορήματος, στο οποίο τελικά κέρδισε την πρώτη θέση.

εκδ. Καλέντης (2006) - σελ. 254

μτφ. Μαρία Μαρτζούκου

Μία πλούσια μεσήλικη γυναίκα, η κυρία Σκρουφ, βρίσκεται νεκρή στο διαμέρισμά της. Όλα δείχνουν πως πρόκειται για ατύχημα, ή έστω για αυτοκτονία, όμως η παρατηρητικότητα και η οξυδέρκεια του επιθεωρητή Φρανς Πάλμου αποκαλύπτουν πως στην πραγματικότητα κάποιος ήθελε την κυρία Σκρουφ νεκρή. Ύποπτοι είναι όλοι όσοι βρίσκονταν στον κοντινό κύκλο του θύματος, καθώς όλοι λίγο-πολύ θα είχαν τον λόγο τους να την θέλουν νεκρή.

Η ιστορία ακολουθεί τα πρότυπα των κλασικών αγγλοσαξονικών αστυνομικών. Ανακαλύπτεται το έγκλημα και έπειτα ξεκινά ένα γαϊτανάκι υποψιών και ανακρίσεων, στις οποίες ο καθένας προσπαθεί να προστατευτεί και βγάλει την ουρά του απ’έξω, ανακατεύοντας διαρκώς το ψέμα με την αλήθεια.

Χαρακτηριστικό, επίσης, είναι ότι (σαν άλλος Watson) αφηγητής της ιστορίας είναι ο βοηθός του επιθεωρητή –ένας νεαρός που σπούδασε νομικά και φιλοδοξεί να ακολουθήσει καριέρα στην εγκληματολογία–, ο οποίος μας περιγράφει επακριβώς τις διαδικασίες των ερευνών μέχρι και την ανακάλυψη του ενόχου, προσθέτοντας κάθε φορά και την δική του οπτική για τα γεγονότα. Μέσα από την αφήγησή του παρακολουθούμε και τη σχέση του με τον επιθεωρητή, μια σχέση που χαρακτηρίζεται από πατρικές συμβουλές και από απροειδοποίητες εξάρσεις· μια σχέση, δηλαδή, περισσότερο πατέρα-γιου και λιγότερο προϊστάμενου-υφιστάμενου.

Ένα αστυνομικό μυθιστόρημα με την αρχετυπική έννοια του όρου, από αυτά που εστιάζουν καθαρά στο ποιος είναι ο ένοχος χωρίς να ενδιαφέρονται να ασκήσουν κοινωνική κριτική (τάση που τότε, άλλωστε, δεν είχε ακόμη εξαπλωθεί). Δεν με ενθουσίασε αλλά ούτε με απογοήτευσε, και σε κάθε περίπτωση με άφησε με την επιθυμία να διαβάσω και το άλλο αστυνομικό του Waltari που έχω στο ράφι μου.

Στο τέλος του βιβλίου παρατίθεται ένα ενδιαφέρον επίμετρο της Φινλανδής καθηγήτριας λογοτεχνίας, Heta-Pyrhönen, στο οποίο αναλύει τις πτυχές των αστυνομικών έργων του Waltari, εξηγώντας μας τις λεπτές αντιστοιχίες των ηρώων και της πλοκής με την φινλανδική κοινωνία και τα σκανδιναβικά στερεότυπα.

 ¶

Πολύ στρωτή η (απευθείας από τα φινλανδικά) μετάφραση, που έγινε με επιχορήγηση από το Κέντρο πληροφόρησης για τη φινλανδική λογοτεχνία. Γίνονται άραγε αντίστοιχες ενέργειες για την προώθηση της ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας στο εξωτερικό; Δεν γνωρίζω, αλλά θέλω να ελπίζω πως γίνονται.