«Στο τρένο» - Δώρα Κασκάλη

Πόσοι από εμάς, κατά τη διάρκεια ενός πολύωρου ταξιδιού, καταφέρνουμε να τιθασεύσουμε τον νου μας, να τον καλουπώσουμε και να τον αποτρέψουμε από το να χοροπηδήσει εδώ κι εκεί, σε διάφορα σημεία-σταθμούς της ζωής μας; Πόσοι από εμάς δεν ξεκινάμε –με αφορμή έναν παράξενο συνεπιβάτη, ένα τηλέφωνο που κουδουνίζει αστεία ή ένα παιδάκι που γκρινιάζει στη μαμά του– μια δαιδαλώδη ακολουθία σκέψεων, έχοντας τελικά καταλήξει να διατρέξουμε ένα μεγάλο μέρος των πεπραγμένων μας;  

εκδ. Γαβριηλίδης (2010) - σελ. 168

Στην πολύ καλή αυτή συλλογή των οκτώ –αρκετά μελαγχολικών– διηγημάτων, παρεισφρέουμε στα ενδότερα του μυαλού πέντε μελών μιας οικογένειας, ενός άπιστου συζύγου, ενός ευαίσθητου τριαντάχρονου φαντάρου, μιας φοιτήτριας, μιας πρώην ιερόδουλης, ενός βασανισμένου νέου που ακούει την ιστορία της ζωής ενός ηλικιωμένου, ενός χήρου, ενώ τέλος, το τρένο (του οποίου η ώρα της απόσυρσης πλησιάζει) κάνει τον απολογισμό του.

«Κι αν δεν γνώρισα ανθρώπους! Ο καθένας μια ιστορία, ο καθένας με τα σουσούμια του και τον καημό του. Πόσες ζωές δεν αφουγκράστηκα μέσα στον ανασασμό που νότισε τα σπλάχνα μου. Το δέρμα τους που με ψαχούλεψε, μου είπε τα μυστικά τους. […] Κι ας θρονιάζονταν οι άνθρωποι σιωπηλοί, εγώ είχα τον τρόπο να τρυπώνω στις κλειστές καρδιές τους και να βιάζω τα σκουριασμένα μάνταλα».

Μου άρεσε πολύ ο τρόπος με τον οποίο η Κασκάλη ξεδιπλώνει το κουβάρι των σκέψεων των ηρώων· λιτά κι ελλειπτικά, ακολουθεί ρεαλιστικά τους διαδρόμους του μυαλού, σπέρνει με φειδώ πληροφορίες (μονάχα τις απαραίτητες και τίποτα περισσότερο), δεν εκβιάζει το συναίσθημα αλλά είναι οι ίδιοι οι ήρωες που σου κερδίζουν το συναίσθημα· ήρωες καθημερινοί, άνθρωποι της διπλανής πόρτας, που βαρύνονται από προβλήματα καθημερινά και που μέσω μιας ειλικρινούς συζήτησης με τον εαυτό τους προσπαθούν να τα διαχειριστούν καλύτερα.

Μοναδική μου ένσταση είναι ότι δεν αποτυπώθηκε τόσο αποτελεσματικά η αίσθηση του τρένου μέσα στις σελίδες του βιβλίου. Δεν άκουσα τον ήχο που κάνει κυλώντας στις ράγες, δεν άκουσα τα σφυρίγματά του και τον όχλο που μπαινοβγαίνει, δεν αισθάνθηκα την ταχύτητα στις πεδιάδες και το ζόρισμα στα βουνά· κάλλιστα οι ιστορίες αυτές θα μπορούσαν να εκτυλίσσονται σε ένα ταξίδι με το ΚΤΕΛ ή το πλοίο.