«Ο ξένος» - Albert Camus

Τούτη η νουβέλα είναι από τα πιο γνωστά έργα του γάλλου συγγραφέα (μαζί με την Πανούκλα και την Πτώση).

εκδ. Γράμματα (1990) - σελ. 123

μτφρ. Λίλα Παπαδούλη-Γκινάκα

πρωτ. L'etranger (1942)

Αλγέρι, γύρω στο 1940. Ο Μερσώ, υπάλληλος σε μια εταιρεία στην επαρχία ζει μια βαρετή ζωή, χωρίς κάτι το αξιοσημείωτο – όχι από αδυναμία ή λόγω κάποιου προβλήματος, αλλά επειδή απλώς αδιαφορεί. Αδιαφορεί σχεδόν για τα πάντα, τίποτα δεν του φαίνεται αρκετά ενδιαφέρον ώστε έστω να τον ενθουσιάσει λίγο ή έστω να του αποσπάσει την προσοχή. Η καθημερινότητα του κυλά εντελώς μηχανικά, θαρρείς και κάποιος τον έχει κουρδίσει για τις λειτουργίες που πρέπει να εκτελεί. Δέχεται τα πάντα, συμβιβάζεται με όλα, ακόμα και με αυτά που δεν του αρέσουν.

Και παρόλο που στη ζωή του αρχίζουν να συμβαίνουν συγκλονιστικά γεγονότα που ανατρέπουν αμετάκλητα την ύπαρξή του, εξακολουθεί να δείχνει παγερά αδιάφορος.

Στο ξεκίνημα κιόλας του έργου, ο ήρωας πληροφορείται τον θάνατο της μητέρας του. Νωχελικός και απαθής, ζητάει άδεια από τον διευθυντή του, και κατά την τελετή δεν χύνει ούτε δάκρυ. Τη Δευτέρα το πρωί, σαν να εκπλήρωσε κάποια τυπική του υποχρέωση, επέστρεψε, σαν να μην συνέβαινε τίποτα, στην δουλειά του και στην καθημερινότητά του.

Ο Μερσώ στην πραγματικότητα δεν κάνει επιλογές. Του προτείνουν κάτι, το δέχεται ή όχι - έτσι, απλά, χωρίς ιδιαίτερη σκέψη - τον ρωτούν κάτι, απαντά σχεδόν πάντα μονολεκτικά, η φίλη τού τον ρωτά αν την αγαπά, απαντά ένα ξερό όχι, του λέει να παντρευτούν και απλώς δέχεται.

Η νουβέλα χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος είναι, κατά τη γνώμη μου, πολύ δυνατό. Ο Μερσώ μας αφηγείται τα συγκλονιστικά γεγονότα που του συνέβησαν, μέσα από τα οποία βλέπουμε τη γενικότερη στάση του προς την ζωή. Απαθής, αδρανής, αδιάφορος για το οτιδήποτε, λιγομίλητος επειδή συνήθως "δεν έχει κάτι να πει", απαντά σε όλους με μια ωμή ευθύτητα, εκφράζει πάντα αυτό που αισθάνεται (συνήθως αδιαφορία) χωρίς να ωραιοποιεί τα αισθήματά του.

Το δεύτερο μέρος είναι πιο αδύναμο. Περισσότερος ένας εσωτερικός μονόλογος, κατά τον οποίο εκφράζει ρητά την πλήρη αδιαφορία του για όλα (άποψη εν πολλοίς που ανήκει στον συγγραφέα) ακόμα και για την επικείμενο αφανισμό του. Προσωπικά, προτιμώ η εκάστοτε άποψη να περνάει μυθιστορηματικά – όπως το πρώτο μέρος – μέσα από τις πράξεις του ήρωα, παρά να δίνεται πιο πεζά.

Λιτή και χωρίς φιοριτούρες η γραφή του Camus, προσδίδει μια ζωντάνια (που λείπει από τον ολωσδιόλου άνευρο ήρωα) με την πρωτοπρόσωπη αφήγησή του και μέσω του Μερσώ, εκθέτει την θέση του για το παράλογο και το α-νόητο της ανθρώπινης ύπαρξης.