«Η ψιλικατζού» - Κωνσταντίνα Δελημήτρου

Εδώ και κάμποσο καιρό είχε πάρει το μάτι μου το βιβλίο ετούτο και αυτό που μου είχε κεντρίσει περισσότερο το ενδιαφέρον ήταν ότι δεν πρόκειται για έργο μυθοπλασίας αλλά για το προσωπικό ημερολόγιο της ιδιοκτήτριας ενός ψιλικατζίδικου σε μια υποβαθμισμένη γειτονιά της πρωτεύουσας. Δεν ξέρω αν ισχύει αυτό 100%, πάντως εγώ ως καταγραφές αληθινού ημερολογίου το διάβασα και μπορώ να διαβεβαιώσω πως πείθει μέχρι την τελευταία του γραμμή για τέτοιο.

 

εκδ. Intro Books

σελ. 125 (ηλ. έκδοση)

Το εξομολογητικό ημερολόγιο της Κ.Δ. αποτελείται από δύο μεγάλες κατηγορίες : την καθημερινότητά της στο ψιλικατζίδικο και τις δυσκολίες της στο να συλλάβει παιδί.

Η πρώτη κατηγορία (έχω την εντύπωση ότι) αποτελείται κυρίως από παλαιότερες αναρτήσεις στο ιστολόγιό της και επικεντρώνονται στον σχολιασμό της γειτονιά της, της οποίας έχει μια σφαιρική θεώρηση λόγω του μαγαζιού της. Επίσης, πού και πού παρεισφρέουν αναμνήσεις της από την παιδική και εφηβική της ηλικία.

Έτσι, με μπόλικες δόσεις χιούμορ και μια εξαιρετικά άμεση γλώσσα μαθαίνουμε για τους τύπους πελατών της, την ξενοφοβία και τον ρατσισμό στην γειτονιά της, για τα καμώματα των μικρών μαθητών του απέναντι σχολείου, για την περίοδο που έβαφε νύφες ως αισθητικός, για την σχολική της τσάντα που μισούσε αλλά της την επέβαλλε η γιαγιά της.

Η δεύτερη κατηγορία είναι εντελώς διαφορετική. Σ’αυτήν, η Κ.Δ. μιλάει για το πρόβλημα υπογονιμότητας που αντιμετωπίζει, το οποίο την κρατάει μακριά από αυτό που ονειρευόταν : να γίνει μαμά. Έτσι, ενώ καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να μείνει έγκυος, μοιράζοντας τον χρόνο της σε ιατρεία και κέντρα γονιμότητας και εναποθέτοντας τις ελπίδες της σε εμβρυολόγους και γυναικολόγους, πρέπει παράλληλα να αντιμετωπίζει και τα σχόλια του κοινωνικού της περίγυρου – σχόλια του τύπου “εσείς πότε θα βάλετε μπροστά για παιδί;”, “άντε κάντε κι εσείς παιδάκι τώρα προτού γεράσετε”, και διάφορα παρόμοια που την πληγώνουν μεν αλλά δεν της επιτρέπεται να το δείξει δε.

Αυτή η κατηγορία είναι άκρως φορτισμένη συναισθηματικά. Τα άγχη, οι ελπίδες και οι απογοητεύσεις της Κωνσταντίνας και του συζύγου της μας μεταφέρονται εξαιρετικά γλαφυρά και είναι αυτά τα κομμάτια που βιαζόμουν περισσότερο να διαβάσω, αγωνιώντας να μάθω τι θα γίνει στη συνέχεια.

Οι δύο κατηγορίες παρατίθενται εναλλάξ (με διαφορετική γραμματοσειρά η καθεμιά) και αυτό ακριβώς είναι το τρικ που απογειώνει το βιβλίο. Κάθε σελίδα χιούμορ ακολουθείται από το άγχος για την εγκυμοσύνη· εκεί που γελάς με την ψυχή σου από τις ξεκαρδιστικές περιγραφές της Κ.Δ., -τσουπ!- συμπάσχεις με την αγωνία της για τα αποτελέσματα των εξετάσεων· και αντίστροφα, εκεί που στενοχωριέσαι για την αποτυχία της θεραπείας της, έρχεται η (ελαφρώς) αθυρόστομη εξιστόρηση κάποιου ευτράπελου να σου σχηματίσει ένα χαμόγελο.

Γλυκόπικρο σε όλη του την έκταση το βιβλίο, με τη συγκίνηση και το γέλιο να εναλλάσσονται ασταμάτητα, δεν μας επιφυλάσσει μεν το happy end που έχουμε συνηθίσει να διαβάζουμε, η ίδια η συγγραφέας όμως απαιτεί να ενημερώνουμε ότι η ιστορία της (μετά το βιβλίο) έχει αίσιο τέλος.

Μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα :

i.

Όταν πρωτοήρθα, με πλησίασαν συνωμοτικά σχεδόν όλοι οι ευυπόληπτοι γείτονες –Έλληνες- να με προειδοποιήσουν. Γιατί, λέει, με είχαν συμπαθήσει - καλή είμαι.

«Πρόσεχε τα βερεσέδια», «Οι Αλβανοί θα σε φεσώσουν», «όλα τα μαγαζιά τραβάνε τα μαλλιά τους» και άλλα χαριτωμένα. Μου είπαν και συγκεκριμένες οικογένειες να προσέχω. Ειδικά τους Πακιστανούς. Α, ρε, τα Πακιστανάκια με τις μπύρες τους, οι καλύτεροι πελάτες. Το τι φέσι έφαγα από τους Έλληνες δε λέγεται. Οι δε Αλβανοί, κύριοι. Οι Αρμένιοι αφήνουν πάντα φιλοδώρημα γιατί είμαι καινούργιο μαγαζί και θέλουν να πάω καλά.

Το πιο ανατριχιαστικό, όμως, είναι τα παιδάκια του Δημοτικού. Όταν όλα τα Ελληνάκια αλωνίζουν, πειράζουν και γενικώς μου πηδάνε το μαγαζί, τα άλλα, τα ξένα ντε, φοβούνται ακόμη και να μου μιλήσουν. Μου δείχνουν τα χέρια τους πριν φύγουν γιατί ξέρουν τη στάμπα που τους κολλήσαμε και παλεύουν να κερδίσουν αξιοπρέπεια.

ii.

Άλλο ένα τρίμηνο πέρασε, άλλη μια εξέταση σπέρματος, άλλος ένας μαραθώνιος βιταμινών, αντιβιώσεων, θλίψης. Το γαμημένο σαλόνι πάντα εκεί, γεμάτο με φουσκωμένες κοιλιές και ατέλειωτα παράπονα για πρησμένα στήθια και πόδια. Παράπονα για το σώμα τους, για τις καμπύλες τους, για τα κιλά. Καμία κουβέντα για το μωράκι τους.

Ήθελα να τις πιάσω απ΄ το λαιμό και να τις ταρακουνήσω γερά. Να καταλάβουν πόσο τυχερές είναι, να δουν μέσα απ΄ την κοιλιά τους, για πρώτη φορά, ότι δεν είναι σκέτο λίπος, υγρά και βάρος. Ότι έχουν μια ακόμα καρδούλα να χτυπάει και την πληγώνουν πριν καν γεννηθεί.

iii.

Τώρα, όμως, έγινε τρέντι η μετάφραση από αγγλικά σε ελληνικά. Όοοοχι, δεν είναι σωστό να πεις: «δώσε το αλάτι, ρε μάστορα», όχι. Πρέπει να το πεις όπως ο αστοιχείωτος το μετάφρασε στο βιβλίο, από “pass me the salt” σε «πέρασέ μου το αλάτι». Για να δείξεις, φυσικά, ότι το διάβασες το ρημάδι.

iv.

Βρέθηκα σε δικτυακούς τόπους φτιαγμένους για ψυχολογική υποστήριξη γυναικών που έχουν αποβάλει. Τόσος πόνος και μπορούσες να συζητήσεις τα πάντα. Το παραμικρό που είχα νιώσει το είχαν νιώσει την ίδια στιγμή και εκατοντάδες γυναίκες απ’ όλο τον κόσμο. Υπήρχαν γυναίκες που είχαν αποβάλει περισσότερες από μία φορές, πέντε και έξι. Και ήταν τόσο δυνατές. Πόσο τις ζήλευα και πόσο τις λυπόμουν.

[…]

Το θέμα επίσης είχε εμπορευματοποιηθεί εντυπωσιακά. Υπήρχαν ολόκληρες ιστοσελίδες που σου κανόνιζαν μια κανονική τελετή κηδείας ανάλογα με τη θρησκεία σου. Άλλες που με ένα αρκετά μεγάλο αντίτιμο αγόραζες ένα φυλακτό με χαραγμένη επάνω την ημερομηνία αποβολής του μωρού σου για να μην το ξεχάσεις ποτέ. Άλλες που σου έφτιαχναν ένα μενταγιόν και έβαζες μέσα τη φωτογραφία του υπέρηχου. Ανατρίχιασα.

¶

Αφού είδε τα γραπτά της να εκδίδονται σε χαρτί, πλέον η Κωνσταντίνα Δελημήτρου διαθέτει δωρεάν την «Ψιλικατζού» σε ηλεκτρονική μορφή.